‘Zwarte schapen’ als Hongarije uit de EU zetten? Dat gaat helemaal niet
Omdat Orbán zich niet aan de waarden en normen van de EU wil houden, daagde Rutte hem donderdag uit om de vertrekprocedure dan maar in gang te zetten. De boosheid in Europa over Orbáns kneveling van rechtsstaat, media en rechten van minderheden is groot en groeit. Kan de EU een lidstaat eruit zetten?
Het Europees Verdrag voorziet niet in een procedure voor gedwongen vertrek. Dat is een bewuste keuze, het idee van de EU is immers dat de lidstaten naar elkaar toe groeien. Wel is er artikel 7, ook wel het ‘nucleaire’ artikel. Dat voorziet in ‘schorsing’ van de rechten van een lidstaat die het al te bont maakt – een soort pauzeknop.
Eenvoudig is artikel 7 niet, en ook dat is een bewuste keuze. Het vereist uiteindelijk unanimiteit van de lidstaten, minus het zwarte schaap, om de rechten op te schorten. In het geval van Hongarije is dat haast onmogelijk: Polen, dat zelf onder vuur ligt in Brussel, heeft beloofd altijd zijn veto te zullen gebruiken ten faveure van Hongarije. Andersom belooft Orbán dat te doen voor Polen. De reeds in gang gezette artikel-7-procedure tegen Polen verkeert dan ook in een impasse, alsook het verzoek van het Europees Parlement er een te beginnen tegen Hongarije.
Vrijwillig vertrek
Zou die unanimiteit er komen, dan is Hongarije daarmee niet vertrokken. Artikel 7 gaat over het opschorten van onder meer het stemrecht, dus invloed op besluiten – niet over beëindiging van het lidmaatschap. En ook niet over het stopzetten van EU-subsidies, waarvoor pas sinds kort een nieuw rechtsstaatmechanisme is opgesteld, ook met de nodige haken en ogen.
Wel kent het Europees Verdrag een manier voor vrijwillig vertrek: artikel 50. Onlangs voor het eerst gebruikt door het Verenigd Koninkrijk. Soepel verliep deze scheiding allerminst – er moesten een hoop zaken als geld, handel en burgerrechten geregeld worden – maar inmiddels is ze een feit. De kans dat Orbán het advies van Rutte opvolgt en artikel 50 activeert is echter klein.
Hongarije ontvangt jaarlijks miljarden euro’s aan EU-subsidies. Wat resteert als straf voor lidstaten die een loopje nemen met de Europese regels en waarden, zijn ‘inbreukprocedures’. De Europese Commissie stapt hierbij naar het Europees Hof van Justitie om de gewraakte nationale wet van tafel te krijgen. Een zaak van lange adem, zo’n zaak duurt al snel 1,5 jaar. Als het EU-land vervolgens de uitspraak van het hof negeert, moet de Commissie opnieuw naar de rechter, dit keer om naleving van de uitspraak af te dwingen op straffe van een dwangsom.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
